Paludanus
Vorige week plofte er goed schrijfnieuws op de mat: het nieuwe nummer van National Geographic Historia, met daarin een artikel van mij over de beroemde Enkhuizer stadsdokter en rariteitenverzamelaar Bernardus Paludanus. Na elf artikelen voor Archeologie Magazine (en nummer twaalf inmiddels ingeleverd en positief ontvangen!) en eentje voor KIJK Geschiedenis, is dit het derde tijdschrift waarin iets van mijn hand is verschenen. Toch wel eervol en bijzonder, in zo'n groot blad, maar misschien nog wel bijzonderder was het onderwerp zélf ooit. Want wist u dat de collectie eieren, veren, stenen, munten, mummies, koralen en andere rariteiten van Paludanus bezoekers vanuit heel Europa rond 1600 naar Enkhuizen deed trekken? Wist u dat hij een van de allereerste Nederlanders was die Egypte had bezocht? En wist u dat enkele van zijn boeken tot op de dag van vandaag bewaard zijn gebleven, compleet met persoonlijke krabbels erin? U kunt hierover deze en volgende maand lezen in de National Geographic Historia, het blad is overal te koop!
Paludanus in de National Geographic, hier te zien in het tijdschriftenschap bij Bruna
Behalve dit artikel voor National Geographic (dat overigens ook online verkrijgbaar is) ben ik momenteel ook nog bezig met een ánder stuk over de Enkhuizer dokter en verzamelaar. Dit gaat specifiek over de Egyptische voorwerpen in zijn collectie, wordt langer, is wat diepgravender van aard en moet over ongeveer een jaar verschijnen in Steevast, het jaarboek van de vereniging Oud Enkhuizen. Uit snippertjes informatie in met name een boek uit 1988 (over vroege Egypte-reizigers, zie hier) heb ik opgemaakt dat Paludanus twee mummies en een paar Egyptische grafbeeldjes in zijn rariteitenkabinet had liggen, maar dit zou niet het enige zijn geweest, want er zouden begin zeventiende eeuw ook nog enkele andere Egyptische voorwerpen in zijn kasten hebben gelegen. Wat die "andere" voorwerpen precies waren, dat kon ik echter niet vinden. Wel wordt her en der steeds verwezen naar een inventarislijst die Paludanus ooit zélf had opgesteld, en waarvan een handgeschreven kopie wordt bewaard in de universiteitsbibliotheek van Leiden. Zou hierin iets meer te vinden zijn over die "andere" Egyptische objecten in het vermaarde Enkhuizer rariteitenkabinet? De enige manier om daarachter te komen is zélf naar Leiden gaan, wat ik gister dan ook heb gedaan. Een aparte ervaring, als "provinciaaltje" rondlopen in zo'n universiteitsbibliotheek, maar gelukkig kun je daar ook als gast terecht en gelukkig was het betreffende Paludanus-materiaal redelijk ontcijferbaar. Niet alles, maar ik heb tussen alle krabbels door voldoende "Egiptes" ontwaard om verder te kunnen met mijn Steevast-artikel. Wordt vervolgd!
Een van de vleugels van de Leidse universiteitsbibliotheek
Over Leiden gesproken is het leuk om te melden dat ik binnenkort nóg een bezoekje aan een bibliotheek in de Sleutelstad wil gaan brengen, maar dan aan die van het Rijksmuseum van Oudheden, in het kader van mijn tweede boek. Ik ben inmiddels bezig met hoofdstuk drie, over de grote Italiaans-Britse schatgraver Belzoni, en in de museumbibliotheek van het RMO hebben ze een originele druk van zijn reisverslag. De latere ontdekker van het graf van Toetanchamon, Howard Carter, roemde het boek van Belzoni als één van de beste boeken ooit in de egyptologie, dat bovendien een goed beeld geeft van de "oudhedenjacht" aan het begin van de negentiende eeuw. Tegenwoordig wordt dit door een hoop mensen afgedaan als louter "roofkunst", maar in werkelijkheid lag dat een stuk genuanceerder. En precies dát komt dan ook aan bod in hoofdstuk drie van wat hopelijk te zijner tijd mijn tweede boek wordt.
Het boek van Belzoni, in 2020 op de foto gezet bij een tentoonstelling in het RMO
Terwijl boek twee nog zeker een paar jaar tijd vergt, ligt Seti alweer bijna een jaar in de winkel. De tijd vliegt, zo wil het cliché, maar in dit geval is dat echt zo: jaren aan gewerkt, jaren toch wel van gedroomd, en nu is het alweer bijna een jaar geleden dat het boek uitkwam. Laatst zag ik 'm nog liggen bij boekhandel Heijink in Hardenberg, tijdens een weekje vakantie in Twente. En om het "rondje" van dit weblog af te maken: onlangs plofte editie 2024 van Steevast op de mat, het jaarboek van Oud Enkhuizen, met daarin de kroniek van het jaar 2023. Hierin staan talloze lokale nieuwtjes, lintjes, overlijdens, Olympiërs, honderdjarigen én... mijn Seti-boek! Voor wie het boekje niet ontvangt, heb ik op de Reacties-pagina alhier een foto ervan gezet, tussen de boekhandelfoto's en recensies. Alles bij elkaar toch een mooie score voor een "provinciaaltje" ;-)
Mijn Seti-boek bij boekhandel Heijink in Hardenberg